فرازوفرود چین در خودروسازی ایران

بحران ارزی قطعه‌سازان، کمبود منابع مالی خودروسازان، خروج شرکای خارجی و محدودیت‌ها در تراکنش‌های بانکی تولید خودروهای داخلی در کشور را با چالش‌های سختی روبه‌رو کرد. به‌طوری‌که سرانجام تولید انواع سواری تا پایان مردادماه حدود 12.5 درصد کاهش پیدا کرد؛ اما به نظر می‌رسد در این میان چینی‌ها از شانس دیگری برخوردارند.

به گزارش خودروتک، طی سه ماهه ابتدایی سال جاری تنها 400 میلیون دلار انواع قطعات برای مونتاژ خودروهای چینی به کشور آمد. مجموعه‌ای که منجر به افزایش سهم تولیدات این کشور تا مرز 20 درصد از بازار شد. برندهای چینی و طرف‌های ایرانی آن‌ها حتی در زمانی که خودروسازی کشور در اوج شکوفایی بود نیز سایه سنگینی بر این صنعت داشتند. چه برسد به ایامی که شرکت‌های داخلی تولیدکننده خودرو به دلیل عدم توان کافی برای عرضه، تحویل مدل‌های پیش‌فروش شده خود را بعضاً به یک سال بعد موکول کرده‌اند.

در مجموع 41 هزار و 157 دستگاه انواع خودرو سواری چینی از سوی خودروسازان بزرگ کشور در 4 ماه ابتدایی امسال به تولید رسیده. جالب آنکه در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، حدود 40 درصد افزایش را نشان می‌دهد. با توجه به تحریم‌های جدید آمریکا، به نظر می‌رسد از آنجایی‌که خودروهای چینی آن‌چنان اقبالی در بازار آمریکا ندارند، بنابراین در دوره تحریم‌ها در ایران خواهند ماند. تجربه تحریم‌های گذشته هم حاکی از آن است که چینی‌ها تمایل به ماندن در بازار خودرو ایران دارند و حتی فعالیت‌شان نیز توسعه پیدا کرده است.

نفوذ خودروسازی چین بیش از آن چیزی است که نشان می‌دهد. داستان فقط مربوط به واردات مدل‌ها نمی‌شود. حکایت، حکایتِ مونتاژکاری شرکت‌های ایرانی طرف‌قرارداد با آن‌ها نیست. اکنون چینی‌ها به بافت و اندام اصلی خودروسازی کشور رسوخ کرده‌اند. پدیده‌ای که شاید غیرقانونی و نامتعارف نباشد ولی در درازمدت است که باعث وابستگی بیش از حد می‌شود. ایران‌خودرو، سایپا، پارس‌خودرو و گروه بهمن که هرکدام سابقه درخشانی در همکاری با فرانسوی‌ها، کره‌ای‌ها و ژاپنی‌ها داشتند چند سالی است که با طرف‌های چینی به توافقات خوبی رسیده‌اند.

از سویی دیگر وقتی همین شرکت‌های بزرگ در عرضه محصولات خود با مشکل روبه‌رو شده‌اند، نمایندگان مونتاژکار شرکت‌های چینی حال و روز مساعدی دارند. بعید به نظر می‌رسد که مدیران خودرو، کرمان خودرو و کارمانیا به اندازه بزرگان خودروسازی کشور آسیب‌دیده باشند. اگرچه دلارتر و خشک را با هم می‌سوزاند ولی حداقل از روی طرح‌های فروش فوری‌شان می‌توان فهمید که اوضاع چینی‌ها در ایران چندان هم بد نیست.

خرده گرفتن به شرکت‌های چینی چندان هم منصفانه نیست. همین چینی‌ها بودند که هر بار وقت ناز و کرشمه شرکای اروپایی و آسیایی به داد بازار رسیدند و نگذاشتند توازن و تعادل به هم بریزد. باید اعتراف کرد که به لطف خودروهای چینی بود که سطح توقع جامعه بالا آمد و تولیدکنندگان سنتی و کلیشه‌ای سرانجام مجبور به اعمال تغییراتی در خودروهایشان شدند.

اما کارشناسان آنچه را که درباره حضور و نفوذ گسترده چینی‌ها نگران‌کننده قلمداد می‌کنند، وابستگی شدید خودروسازی به آن‌ها است. تا همین چند ماه پیش و در اوج بهره‌وری از برجام بود که مسئولین خودرویی کشور از داخلی‌سازی سطح بالای خودروهای تولید داخل سخن به میان می‌آوردند ولی با کوچک‌ترین تنش بین‌المللی شاهد آن بودیم که موجی از خودروهای ناقص کف کارخانه‌ها رها شد.

در صورتی‌که چینی‌ها به هر دلیل یا به اختیار و یا به اجبار بخواهد از بازار خودروی ایران خارج شوند، آن وقت است که بحران واقعی مزه‌مزه می‌شود.