هرآنچه باید درباره طرح معاینه فنی بدانید

هنوز مشخص نیست که معاینه فنی ویژه چه سازوکاری دارد و در چه شرایطی روی خودروها انجام می‌شود، اما طبق گفته‌های آقایی، معاینه فنی ویژه یک مرحله سختگیرانه‌تر از معاینه فنی برتر خواهد بود و تهرانی‌ها در صورت داشتن آن، از تخفیفات جدیدتری بهره می‌برند. 

-خودروهای بدون معاینه، چگونه شناسایی می‌شوند؟

در کنار گشت‌های پلیس راهور در سطح شهر، مهم‌ترین بازوی پلیس برای کنترل خودروهای بدون معاینه فنی، دوربین‌های راهنمایی و رانندگی است که در سراسر شهر، وجود دارند.

با شروع ثبت تخلفات معاینه فنی با کمک دوربین‌ها (از ابتدای آذرماه 97) روزانه به‌طور متوسط 20 هزار خودرو در تهران به‌دلیل نداشتن معاینه فنی، جریمه می‌شوند.

-جریمه نداشتن معاینه فنی چقدر است؟

برای سال 97، این جریمه معادل 50 هزار تومان است؛ البته برای یکروز! یعنی اگر خودرویی در طول یک روز، چندین‌بار توسط دوربین‌ها رصد شود، جریمه این خودرو همان 50 هزار تومان است.

-محدوده مجاز معاینه فنی کجاست؟

تمام شهر!

-برگه‌های جعلی هم جریمه می‌شوند؟

بله! اگر یادتان باشد، همزمان با شروع فاز اول طرح کاهش (از آبان سال 95)، بازار خرید و فروش برگه‌های جعلی معاینه فنی هم داغ شد. اما با اجرای فاز دوم طرح کاهش (از آبان 97) وجود این برگه‌های جعلی دیگر فایده‌ای برای متخلفان ندارد چراکه استعلام پلاک، حالا از طریق سایت سیمفا انجام می‌شود و خودرویی که در آنجا اطلاعاتش ثبت نشده باشد، به‌صورت خودکار جریمه می‌شود.

-معاینه دارم ولی جریمه میشوم. چه کنم؟

اگر 24 ساعت از صدور معاینه فنی‌تان گذشته باشد، می‌توانید با داشتن شماره VIN خودرو و از طریق سایت سیمفا، اعتبار معاینه فنی‌تان را استعلام کنید. اگر اطلاعات شما در سیما ثبت شده بود، برای اعتراض به جریمه با داشتن مدارک زیر، به مراکز پلیس+10 مراجعه کنید:

• اصل و کپی کارت خودرو
• اصل و کپی کارت معاینه فنی
• اصل و کپی برگه خلافی

اما اگر اطلاعات‌تان در سیمفا ثبت نشده، ابتدا باید به همان مرکزی که معاینه فنی‌تان را گرفته‌اید، مراجعه کنید تا اطلاعات‌تان را در سیمفا ثبت یا آپدیت کنند.

همچنین اگر معاینه فنی‌تان را از شهرستان‌ها یا حومه تهران (البرز، شهریار، رباط کریم، ورامین، رودهن، بومهن، دماوند، لواسانات و ...) گرفته‌اید، باید به اتحادیه سازمان حمل و نقل همگانی کشور به آدرس «بالاتر از میدان توحید، خیابان باقرخان شرقی، نرسیده به خیابان جمالزاده، ساختمان شماره 23» و به شماره تلفن 66909191 مراجعه کنید.

-چه خودروهایی بیشتر جریمه می‌شوند؟

کاربراتوری‌ها! در میان خودروهای بدون معاینه فنی، مدل‌های کاربراتوری، بیشترین جریمه را به خود اختصاص داده‌اند.

آخرین آمار مربوط به خودروهای کاربراتوری موجود در تهران، مربوط به سال 95 است که معادل 280 هزار دستگاه اعلام شده بود. از آنجایی که تا پایان پاییز 97 نیز حدود 70 هزار خودرو کاربراتوری، موفق به گرفتن معاینه فنی شدند، می‌توان چنین برداشت کرد که حداقل 200 هزار کاربراتوری بدون معاینه فنی در سطح شهر تهران تردد می‌کنند.

-چند درصد تهرانی‌ها، معاینه فنی ندارند؟

طبق آخرین آمار اعلامی (آذرماه 97) از سوی سیدنواب حسینی‌منش -مدیرعامل ستاد معاینه فنی شهر تهران- حدود 10% از خودروهای پلاک تهران، فاقد معاینه فنی هستند. همچنین آمار دقیقی درباره خودروهای پلاک شهرستانی حاضر در تهران که فاقد معاینه فنی هستند، تاکنون منتشر نشده است.

-خودروهای پلاک قدیم، معاینه می‌گیرند؟

خیر! چنین خودروهایی ابتدا باید برای گرفتن پلاک ملی اقدام کنند.

-فرسوده‌ها هم معاینه می‌گیرند؟

خیر! طبق قانون هوای پاک، صدور معاینه فنی برای انواع وسایل نقلیه فرسوده، ممنوع است. سن فرسودگی نیز براساس مصوبه هیات وزیران در مهرماه 97، مطابق جدول زیر محاسبه می‌شود:

^{*سن فرسودگی درج شده در جدول فوق، براساس مصوبه هیات وزیران در مهرماه 97 است.}

-موتورها هم معاینه می‌خواهند؟

به‌صورت قانونی بله! اما از آنجایی که هنوز سازوکار دقیقی برای چگونگی انجام معاینه فنی برای موتورسیکلت‌ها وجود ندارد، از این‌رو نهادهای اجرایی و همچنین پلیس، سختگیری خاصی برای گرفتن معاینه فنی موتورسیکلت‌، ندارند. اما چرا؟

مشکل اینجاست که در صدور معاینه فنی موتورسیکلت‌، دو محدودیت بزرگ وجود دارد. محدودیت اول، مربوط به پلاک موتورسیکلت‌هاست که در عقب قرارگرفته و دوربین‌های پلاک‌خوان نیز امکان ثبت آن‌ها را ندارند.

محدودیت دوم درباره موتورسیکلت‌های کاربراتوری است. برخلاف موتورسیکلت‌های انژکتوری، در کاربراتوری‌ها می‌توان شیر ورودی بنزین را به‌صورت دستی، کمتر کرد تا بنزین به‌طور قطره‌چکانی به سیلندر تزریق شود که در این حالت، موتورسیکلت نیز توانایی پاس کردن آزمون‌های آلایندگی را دارد. البته بعد از گرفتن معاینه فنی، دوباره می‌توان شیر بنزین را باز کرد!

بنابراین از آنجایی‌که 90% موتورسیکلت‌های موجود در تهران (طبق اعلام پلیس) از نوع کاربراتوری هستند، در شرایط فعلی هیچ راه‌حل موثری جز «از رده خارج‌کردن کاربراتوری‌ها یا جایگزین کردن آن‌ها» وجود ندارد.

-چه خودروهایی باید معاینه بگیرند؟

طبق قانون، خودروهای شخصی که از تولیدشان 4 سال گذشته باشد، مشمول معاینه فنی هستند. بنابراین در سال 97، سه گروه زیر، باید معاینه فنی داشته باشند:

• خودروهای شخصی مدل 1392 و قبل‌ از آن
• خودروهای وارداتی مدل 2014 و قبل از آن
• خودروهای عمومی مدل 1395 و قبل از آن

-چرا صفر کیلومترها، معاینه می‌گیرند؟

خودروهای شخصی با عمر کمتر از 4 سال، نیازی به گرفتن معاینه ندارند اما توصیه جدی می‌کنیم که حتی خودروهای نوشماره -تا قبل از اتمام گارانتی‌شان- نیز برای گرفتن معاینه فنی اقدام کنند.

اصلی‌ترین دلیل توصیه ما، خرابی کاتالیست در اکثر خودروهای داخلی است که تنها زمانی متوجه این خرابی می‌شوید که به مراکز معاینه فنی مراجعه کنید. حال اگر در تست‌های فنی مشخص شد که کاتالیست خودرو، معیوب است، خودروساز موظف به تعمیر یا تعویض قطعه در زمان گارانتی است. اما اگر زمان گرانتی‌تان تمام شده باشد، باید هزینه نسبتا قابل توجهی را برای تعویض کاتالیست، بپردازید. پس ریسک نکنید!

-چه مدارکی لازم است؟

اصل کارت یا سند خودرو.

-چه هزینه‌ای دارد؟

هزینه‌های صدور گواهی معاینه فنی «معمولی» در سال 97 عبارتند از:

• برای خودروهای سبک معادل 22 هزار تومان
• برای خودروهای سنیگن معادل 35 هزار تومان
• برای موتورسیکلت معادل 10 هزار تومان

-برای دوگانه سوزها چقدر هزینه دارد؟

خودروهایی که دو مخزن سوخت دارند، هم باید 62 هزار تومان برای تست هیدرواستاتیک بپردازند و هم باید 35 هزار تومان برای بازوبست مخزن، پرداخت کنند.

-به کجا مراجعه کنیم؟

در شهر تهران، حداقل 14 مرکز معاینه فنی ثابت وجود دارد که نشانی آن‌ها در جدول زیر آمده است. همچنین می‌توانید آخرین موقعیت مراکز معاینه فنی سیار تهران را از این لینک ببینید. 

آدرس سایر مراکز فنی در سراسر کشور نیز از طریق سایت سیمفا قابل مشاهده است.

-چگونه اینترنتی، نوبت بگیریم؟

• به سایت ستاد مرکزی معاینه فنی مراجعه کنید.
• نوبت‌دهی اینترنتی را انتخاب کنید.
• در صفحه جدید، شماره پلاک، نام و نام خانوادگی و شماره همراه خود را وارد کنید.
• کد فعالسازی ارسال شده به همراه‌تان را وارد کرده و فرایند ثبت نام را تکمیل کنید.
• مرکز موردنظرتان را انتخاب کنید. دقت کنید که ساعات خالی و ظرفیت خالی هر مرکز نیز به شما نشان داده می‌شود.
• بعد از انتخاب مرکز، به درگاه پرداخت اینترنتی منتقل شده و باید هزینه صدور گواهی را پرداخت کنید.
• بعد از تراکنش موفق، نوبت‌گیری اینترنتی شما نیز ثبت می‌شود.

-خلوت‌ترین مراکز را چطور پیدا کنیم؟

سریع‌ترین روش برای این کار، ارسال عدد 1 به شماره پیامکی 2000112 است.

-آیا زمان نوبت را می‌توان تغییر داد؟

فقط تا 24 ساعت قبل از فرا رسیدن نوبت، امکان تغییر آن وجود دارد.

-درصورت انصراف از نوبت، می‌توان هزینه را پس گرفت؟

فقط تا 24 ساعت قبل از فرارسیدن نوبت، امکان بازگرداندن وجه پرداختی وجود دارد.

-در آزمون فنی، چه مواردی چک می‌شود؟

• آلایندگی خروجی اگزوز
• کاتالیست اگزوز
• عملکرد نور چراغ‌های جلو
• هم‌راستایی چرخ‌ها
• کمک فنرها
• عملکرد ترمز
• بررسی جلوبندی
• تنظیم موتور
• مصرف سوخت

-بازرسی چشمی چیست؟

علاوه‌بر آزمون فنی، تکنسین‌های حاضر در مراکز معاینه فنی، برخی ویژگی‌های مهم در ظاهر خودروها را نیز چک می‌کنند که به این عمل، اصطلاحا «کنترل عیوب ظاهری» یا «بازرسی چشمی» می‌گویند و شامل موارد زیر است:

1. برف پاک کن
2. شیشه شور
3. شیشه ها
4. کمربند ایمنی
5. بوق
6. دفرمگی بدنه
7. پوسیدگی بدنه
8. متعلقات اضافی بدنه
9. وضعیت لاستیک‌ها
10. وضعیت بلوری چراغ‌های جلو
11. چراغ‌های نور بالا و نور پایین
12. چراغ‌ راهنما
13. چراغ‌ عقب (ترمز/دنده عقب/خطر/چراغ پلاک)
14. طلق چراغ‌های عقب
15. صدای اگزوز
16. دود خروجی اگزوز

-بعد از مردودی، چه کنیم؟

در صورت مردودی در معاینه فنی، حداکثر تا 15 روز برای رفع ایراد، فرصت دارید و باید دوباره به همان مرکز، مراجعه کنید. هزینه تست مجدد خودروهای مردودی در سال 97 برابر است با:

• برای خودروهای سبک معادل 5 هزار تومان
• برای خودروهای سنگین معادل 7 هزار تومان
• برای موتورسیکلت معادل 2 هزار تومان

-بیشترین علت مردودی چیست؟

طبق آمار آنلاین مراجعات به مراکز معاینه فنی تهران، «گازهای خروجی اگزوز» بیشترین دلیل مردودی خودروهاست. بعد از آن نیز «وضعیت ظاهری» و سپس «وضعیت ترمزها» دومین و سومین علت مردودی را به خود اختصا داده‌اند.

-چه مدل‌هایی، بیشتر از بقیه مردود می‌شوند؟

طبق گفته‌های آقای سعید قیصر -مدیر اجرایی معاینه فنی کشور- در اواسط دی‌ماه 97، بیشترین میزان مردودی در تست‌های معاینه فنی برای پیکان است. نیسان و پراید و نیز به‌ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم مردودی‌ها هستند.

-تا چه زمانی معاینه فنی اعتبار دارد؟

• موتورسیکلت، سواری شخصی و دولتی سبک: یک سال
• عمومی سبک و سنگین با عمر کمتر از 10 سال: شش ماه
• عمومی سبک و سنگین با عمر بیشتر از 10 سال: سه ماه

-برچسب زدن روی شیشه، الزامی است؟

خیر! به لحاظ قانونی، صرف داشتن برگه معاینه فنی کافی است و نصب برچسب روی شیشه جلو، ضروری نیست.

-معاینه فنی برتر چیست؟

در معاینه فنی معمولی، تست‌ها در «دور موتور آرام» است اما در معاینه فنی برتر -که از بهار 97 اجرایی شده- علاوه‌بر تست دور آرام، تست در «دور موتور 2500» نیز انجام می‌شود و به همین دلیل، بسیاری از خودروهای مونتاژی یا داخلی، توانایی پاس کردن آن را ندارند.

-داشتن معاینه فنی برتر، ضروری است؟

در سال 97، گرفتن معاینه فنی برتر، ضروری نیست. البته رانندگانی که معاینه فنی برتر داشته باشند، می‌توانند از تخفیف 20 درصدی برای طرح ترافیک و زوج و فرد استفاده کنند.

-هزینه معاینه فنی برتر چقدر است؟

اگر معاینه معتبر دارید، برای گرفتن معاینه برتر باید نصف هزینه صدور معاینه فنی معمولی را پرداخت کنید (مثلا 11 هزار تومان برای شخصی). اما اگر معاینه معتبر ندارید، هزینه صدور معاینه برتر، تفاوتی با هزینه معاینه معمولی برای‌تان ندارد. 

-از کجا سوال بپرسیم؟

در صورت داشتن هرگونه سوال یا جهت کسب اطلاعات بیشتر، کافی است با مرکز تماس ستاد معاینه فنی تهران به شماره تلفن 41787 تماس بگیرید.