از شیفت ترونیک و تیپ ترونیک چه می دانید؟
قبل از این که به بررسی گیربکسهای نیمه اتومات و تمام اتوماتیک بپردازیم بهتر است کمی به قبل برگشته و برای درک مطالب نگاهی به نحوهی عملکرد گیربکس دستی بیاندازیم همان طور که میدانید شافت ورودی از موتور (input shaft) نامیده میشود.
به گزارش خودروتک، در مسیر این شفت یک کلاچ وجود دارد که امکان خلاص کردن دنده را در صورت نیاز به راننده به وجود میآورد. همچنین یک شفت خروجی گیربکس که به سایر قسمتهای خط انتقال نیرو متصل است باعث ایجاد حرکت در چرخهای متحرک و بالاخره حرکت اتومبیل میگردد.
در داخل گیربکس شفت دیگری نیز وجود دارد که به آن Lay shaft یا حرکت این محور هرزگرد به وسیله شافت ورودی و از طریق چرخ دندههای موجود در آن ایجاد میشود. این دندهها به طور ثابت با دندههای موجود بر روی شافت خروجی درگیر است. بوشهای دندانهدار یا همان کلاچ زبانهدار (Doyclutch) این مکان را به وجود میآورد که هر یک از چرخ دندهها قابلیت قفل و ثابت شدن بر روی شافت خروجی را پیدا کنند.
در گیربکسهای دستی و غیر اتوماتیک تعویض دنده از طریق شافت ورودی و کلاچ زبانهدار و انتخاب چرخ دندههای و انتخاب چرخ دندههای مربوطه انجام میگیرد و تفاوت این گیربکسها در این است که آیا انتخاب دنده توسط راننده انجام میشود یا سیستم دیگری در تعویض دنده گیربکسهای دستی هوشمند، راننده و کامپیوتر کار مشترک انجام میدهند و تعویض دستی دنده از طریق سیستم الکتروهیدرولیکی و تحت کنترل کامپیوتر انجام میگیرد. با اینکه گیربکسهای اتومات راحتی خاصی را در ترافیکهای شهری به وجود آورده ولی بعضا نیاز سریعتر تعویض دنده حس میشود به همین علت سیستم تیپ ترونیک، شیفت ترونیک، شیفت ترونیک به گیربکسهای اتوماتیک اضافه گردیده است.
گیربکس خودروها دارای دو مکانیزم تعویض سرعت هستند
- مکانیزم پیوسته: در صنایع خودروسازی کاربرد محدودی دارند (اتومبیل برقی) و بیشتر برای قایقهای موتوری مسابقهای استفاده میشوند.
- مکانیزم مرحلهای (sequential)
سرعت این دسته از گیربکسها به صورت مرحلهای و سکانس به سکانس عوض میشود و به همین خاطر به آنها سکوئنشال میگویند. البته خود این گیربکسها هم از نظر نحوه تعویض دنده به مدلهای تمام سکوئنشال همانند (موتورسیکلت) تقسیم میشوند از آنجا که تعویض دنده در گیربکسهای معمولی با وجود اهرم بندی دنده و گرفتن کلاچ کار دشواری است. مکانیزم تمام سکوئنشال راه حلی بود که در مسابقات اتومبیل رانی مورد توجه قرار گرفت. همچنین کوچک بودن اتاقک راننده نیز دلیل دیگری برای مورد استقبال قرار گرفتن به شمار میآید. در این دندهها برای تعویض سرعت نیاز است دکمه (+) را فشار دهید تا دنده یک سرعت (دنده) بالا برود و با فشردن (ـ) دنده معکوس (سنگین) لحاظ میگردد.
شرکت پورش برای اولین بار این گیربکس را بر روی مدل ۹۱۱ نصب کرد و نام تجاری آن را Tiptronic گذاشت. بعدها به پیروی از این شرکت شرکتهای دیگری با سیستمهای مشابه و با نامهای Geartronic – Shift tronic به عرصه رقابت آمدند. با توجه به این که دکمههای تعویض دنده (پدل شیفتر) بر روی غربیلک فرمان اصولا نصب میشوند کار راننده بسیار آسان گشته و دارای ارگونومی مناسبی است.
یک گیربکس tiptronic میتواند مانند گیربکسهای اتوماتیک رایج عمل کند و طراحی آن مانند دیگر گیربکسهای اتوماتیک است و شبیه آنها از کانورتور (مبدل گشتاور) استفاده میکند و به راننده اجازه میدهد که به شیوه تعویض دندهها تسلط داشته باشد. به طوری که با انتخاب حالتهای upshift وdownshift و حالت نرمال آن را تغییر میدهد. این عملیات توسط اهرم تعویض دنده و یا کلیدهای فشاری کنار اهرم یا روی غربیلک فرمان صورت میگیرد.
لازم به ذکر است در بسیاری از مواقع به خاطر حفظ ایمنی گیربکس (Safty mode) گیربکس از فرامین راننده تبعیت نمیکند و گاز خوری موتور و تعویض دنده را محدود میکند را مجبور میکند تا به اولین مرکز مجاز مراجعه و رفع عیب نماید. بطور مثال اگر ایرادات ترمزی به وجود آید و یا هنگامی که راننده تاخیر در واکنش به دسته دنده داشته باشد و یا در صورت استفاده از وضعیتهایی نظیر Snow- Sport هم گیربکس مجبور است برای تقویت عمل شتابگیری عمل تعویض دنده را در دورهای بالا انجام دهد و در حالت Snow که فقط در حالت دنده یک و دو تعویض دنده را انجام میدهد چنانچه مشکلی احساس کند وارد مبحث Saftymode میگردد.
منبع: رگلاژ