آشنایی با اصطلاحات مربوط به لاستیک خودرو
بسیاری از اعداد و ارقامی که بر روی لاستیک خودرو درج شده است و شاید خیلی هامونم هنگام خرید لاستیک به این اعداد و ارقام توجه نکنیم در زیر به توضیح این اعداد حک شده می پردازیم و شماهم هنگام خرید لاستیک به این اعداد توجه کنید.
به گزارش خودروتک، برای خرید تایر مناسب ابتدا دفترچه راهنمای خودرو را بخوانید. این کار به شما کمک میکند بدون سردرگمی از نوع و اندازه مناسب تایر مورد نیاز مطلع شوید. آنگاه راهنمایی را که در پی آمده بدقت در نظر بگیرید و برای خرید به بازار رفته، لاستیک مناسب را تهیه کنید.
اگر قصد دارید سایز رینگ و تایر خود را تغییر دهید نیز حتماً در نظر داشته باشید که پیش از تعویض لاستیکها با سایز جدید، در خودروهای مجهز به سیستم ضد قفل ABS، ابتدا باید برنامه کامپیوتری مرکزی خودرو یا ECU را متناسب با تایر تغییر داد.
AT
تایرهای همهجارو – تایرهای همهجارو یا AT حد وسط در عملکرد هستند. هدف از ساخت تایرهای همهجارو تلاشی برای ارائه عملکرد مناسب هم در جاده و هم در مسیرهای آفرودی است. طرح آج تایرهای همهجارو به نحوی است که در شرایط مختلف آفرودی عملکرد خوبی داشته باشند و درعینحال در اتوبان نیز عملکرد قابلقبولی ارائه دهند. این ویژگی در تایرهای همهجارو به این صورت میسر میشود که در طرح آج آنها، فاصله بین دندانههای آجها نسبت به تایرهای گِلنوردی که طرح آج خشنتری دارند به هم نزدیکتر است. نتیجه آن معمولا سواری بیصداتر در خیابان نسبت به تایرهای گِلنوردی است که دلیل آن الگوی آج ملایمتر تایرهای همهجارو است. معمولا تایرهای همهجارو در مقایسه با تایرهای خیابانی سروصدای بیشتری تولید میکنند. درعوض مزیت تایرهای همهجارو این است که در مسیرهای مختلف مانند مسیرهایی که پر از سنگ هستند، مسیرهای شنی و تا حدودی در مسیرهای گلی عملکرد خوبی دارند و درعینحال در آسفالت چسبندگی مناسبی ارائه میدهند. یکی از معایب تایرهای همهجارو این است که شکافهای سطح آج آنها پر از گِل میشود و چسبندگی لازم را از دست میدهند گرچه بعضی از نمونههای تایرهای همهجارو در مسیرهای گلی عملکرد شگفتانگیزی دارند. تایرهای همهجارو معمولا برای مالکین خودروهای دو-دیفرانسیل که از خودروی خود استفاده روزمره دارند و کمتر در مسیرهای آفرودی و بیشتر در اتوبان رانندگی میکنند مناسب هستند.
MT
تایرهای گلنوردی – تایرهای گلنوردی یا MT همانطور که از نام آن متوجه شدید مخصوص رانندگی در مسیرهای گلی طراحی شدهاند. اما هنگامی که به طرح آج بسیاری از تایرهای گلنوردی نگاه کنید، معمولا در شرایط دیگر مانند مسیرهای پر از سنگ، در برف عمیق، در شن نرم و در مسیرهای پر از درخت که سطح زمین آنها نرمتر و مدام درحال تغییر است نیز عملکرد خوبی دارند. علت آن این است که تایرهای گلنوردی معمولا از جنس ترکیبات نرمتر و با فاصله بیشتر میان دندانههای آج طراحی میشوند که هر چیزی میان دندانههای آج آنها قرار گیرد محکم به آن گیر میکنند و درنتیجه چسبندگی بهتری ارائه میدهند بهخصوص هنگامی که فشار باد آنها کم باشد. طرح آج تایرهای گلنوردی در کارایی یا عدم کارایی آنها موثر است و تولیدکنندگان مختلف طرح آجهای بسیار متنوعی دارند. از معایب تایرهای گلنوردی عملکرد ضعیف آنها در اتوبان بهخصوص هنگام بارش باران است زیرا فاصله زیاد میان دندانههای آج آنها باعث کاهش سطح تماس تایر با جاده میشود. عیب بدتر تایرهای گلنوردی این است که رانندگی با آنها در مسیرهای یخزده ممکن است بسیار خطرناک باشد. علاوهبراین تایرهای گلنوردی زودتر از یک تایر همهجارو یا یک تایر خیابانی فرسوده میشوند و بسته به دیدگاه شما میزان صدایی که هنگام رانندگی در اتوبان تولید میکنند ممکن است به طور محسوسی بیشتر باشد، بهخصوص بعد از اینکه در اثر رانندگی در بزرگراه فرسوده شده باشند.
تایرهای لایه ضربدری و رادیال
دو نوع ساختار پایه برای تایر وجود دارد که تایرهای گلنوردی، همهجارو و خیابانی براساس آنها ساخته میشوند. این ساختارهای پایه، لایه ضربدری و رادیال هستند. هر نوع ساختار تایر مجموعه خصوصیات منحصربهفردی دارد که در عملکرد آن در جاده و آفرود نقش کلیدی ایفا کرده و نوع کارایی تایر را مشخص میکنند. در ادامه تفاوت تایرهای لایه ضربدری و رادیال شرح داده میشود.
تایرهای لایه ضربدری
تعریف ساده یک تایر لایه ضربدری: در ساختار تایر لایه ضربدری لایههایی با پوشش لاستیک به کار رفته است که با نخهای نساجی که معمولا نایلون و گاهی اوقات کِولار هستند تولید میشود. این لایهها از یک لبه تایر تا لبه دیگر آن به صورت مورب با زاویه حدود ۳۰ درجه روی هم قرار داده میشوند. یک لایه به صورت مورب در یک جهت قرار داده میشود و لایههای بعدی یکدرمیان در جهتهای مخالف قرار میگیرند تا یکدیگر را به صورت ضربدری قطع کنند و انتهای آنها دور سیمهای لبه تایر پیچیده میشوند که لایهها را محکم به لبه رینگ متصل میکنند. سپس کل لایهها با لاستیک بیشتر پوشانده میشوند تا آج تایر را تشکیل دهند. تایرهای لایه ضربدری گاهی اوقات تایرهای لایه متقاطع نیز نامیده میشوند.
عملکرد و کارایی تایرهای لایه ضربدری
تایرهای لایه ضربدری کارایی محدودی دارند و فقط برای کارها و اهداف خاصی از آنها استفاده میشود. علت این موضوع به خصوصیات عملکرد آنها مربوط میشود. با این وجود تایر لایه ضربدری برای بعضی کارها مناسب است، مانند تایرهای تریلری که یدک کشیده میشود و تایرهای ماشینآلات کشاورزی. بعضی تایرهایی که با هدف خاصی ساخته میشوند مانند تایرهای مخصوص مسیرهای صعبالعبور و برخی انواع تایرهای مسابقهای، هنوز از ساختار لایه ضربدری استفاده میکنند. دلایل محدودیت استفاده از تایرهای لایه ضربدری اینها هستند:
- ساختار نخدوزی تایرهای لایه ضربدری به نحوی است که یک واحد یکپارچه را تشکیل دهد. وقتی دیوارههای تایر تحت فشار کج یا خم میشوند، آج تایر به سمت داخل فشرده شده و تغییرشکل میدهد. تغییرشکل آج سطح تماس تایر را تحت تاثیر قرار داده و میتواند بسته به خصوصیات سطح مسیر باعث کاهش چسبندگی و افزایش فرسودگی تایر شود. تغییرشکل آج تایر باعث سایش آج در اثر تماس با سطح زمین نیز میشود که عمر تایر را کاهش میدهد. به خاطر این عوامل تایرهای لایه ضربدری برای خودروهای سواری و استفاده در اتوبان مناسب نیستند مگراینکه برای تریلر مورد استفاده قرار گیرند.
- استحکام تایرهای لایه ضربدری: راه افزایش استحکام تایرهای لایه ضربدری افزایش تعداد لایهها و سیمهای درون لبههای تایر است. لایههای بیشتر حجم بیشتری را اشغال میکنند که باعث میشود حرارت را بیشتر حفظ کنند و عمر تایر کاهش پیدا کند.
- به خاطر ماهیت ساختار تایرهای لایه ضربدری استحکام دیواره آن کمتر از ساختار تایرهای رادیال است و فرمانپذیری خودرو با تایرهای لایه ضربدری به طور محسوسی ضعیفتر است. این یکی از دلایل عمده عدم استفاده از تایرهای لایه ضربدری برای خودروهای سواری و وانتها است.
- با این وجود به خاطر ساختار لایه ضربدری و استحکام درونی این نوع تایر با فشار باد مناسب، تایرهای لایه ضربدری گزینه مناسبی برای یدککشی در مسیر مستقیم هستند.
تایر رادیال
تعریف ساده تایر رادیال: تایر رادیال با تسمههای سیمی از جنس فولاد تقویتشده که با لایههایی از لاستیک پوشیده میشوند، ساخته میشود. این تسمهها به صورت موازی از یک طرف تایر به طرف دیگر آن و از یک لبه به لبه دیگر تایر با زاویه ۹۰ درجه نسبت به خط مرکز محیطی تایر قرار داده میشوند. این چینش با چینش لایهها به صورت یکدرمیان با زاویه ۳۰ درجه به صورت طولی در ساختار لایه ضربدری متفاوت است. به این ترتیب تایر انعطافپذیری بیشتری پیدا میکند که باعث کاهش اصطکاک جنبشی و بهبود مصرف سوخت میشود. سپس تعداد زیادی تسمههای فلزی با پوشش لایههای لاستیک داخل قسمت تاج تایر زیر آج قرار داده میشوند تا یک واحد دولایه مستحکم و پایدار تشکیل شود.
عملکرد و کارایی تایرهای رادیال
تایرهای رادیال گزینه منتخب در بسیاری از جنبههای کاربردی هستند که چند دلیل عمده برای آن وجود دارد.
- ترکیب تسمههای فولادی مستحکم در بافت درونی تکلایه تایرهای رادیال باعث میشود آج و لبه تایر به صورت مستقل از هم عمل کنند. دیواره تایر در اثر وزن خودرو و بار آن راحتتر انعطاف پیدا میکند درحالیکه آج تایر رادیال که مانند تسمههای تانک است باعث میشود تایر به صورت صاف و افقی با سطح زمین در تماس باشد. انحراف عمودی بیشتر با تایرهای رادیال امکانپذیر است. این یک ویژگی مثبت است زیرا انعطافپذیری بیشتر، مقاومت تایر دربرابر پنچری را تا حد زیادی افزایش میدهد.
- برای بالابردن استحکام تایر رادیال از سیمهای فولادی با ضخامت بیشتر استفاده میکنند. سیمهای فولادی بزرگتر باعث میشوند سوراخشدن، پارگی و پنچری تایر کاهش یابد. سیمهای فولادی بزرگتر به توزیع حرارت نیز کمک میکنند که منجر به کارکرد خنکتر تایر و کاهش مصرف سوخت میشود. برخلاف تایرهای لایه ضربدری، سیمهای فولادی بزرگتر در تایرهای رادیال تاثیر منفی ناچیزی در عملکرد خودرو دارند.
- تسمههای فولادی مستحکم و موازی در ساختار رادیال تغییرشکل آج تایر را به حداقل میرسانند. هنگامی که دیواره تایر تحت فشار انعطاف پیدا میکند این تسمهها آج تایر را محکم و صاف روی سطح زمین یا جسمی که تایر روی آن هست نگه میدارند و در نتیجه سایش آج به حداقل رسیده و عمر آن تا حد زیادی افزایش مییابد.
- هنگام دورزدن عملکرد مستقل آج و دیواره تایر باعث میشود آج تایر به صورت صاف و هموار با سطح جاده در تماس باشد. این ویژگی به تایر این امکان را میدهد تا مسیر حرکت خود را حفظ کند.
- در شرایط آفرودی طرح تسمه فولادی مستحکم در ساختار رادیال چسبندگی تایر را افزایش میدهد زیرا سطح آج را صاف و هموار روی موانع نگه میدارد و بهاینترتیب شانس یافتن اصطکاک برای آج تایر بیشتر خواهد بود.
منظور از سایپ چیست؟
سایپها شکافهای کوچکی هستند که در سطح آج تایر بریده شده یا توسط قالب ایجاد میشوند. این شکافها به منظور افزایش چسبندگی تایر در برف، یخ، گل و جادههای خیس ایجاد میشوند. نام «سایپ» از نام مردی به نام جان سایپ به وجود آمده است که در دهه ۱۹۲۰ بعد از اینکه متوجه شد ردیفی از برشهای عرضی کوچک در پاشنه کفشهای او باعث بهبود چسبندگی شده بودند، گواهی ثبت اختراع دریافت کرد. پس از آن شرکت گودیِر یک گواهی ثبت اختراع در ایالاتمتحده ثبت کرد که مدعی بود شیارهای کوچک در سطح آجر تایرها باعث بهبود خصوصیات چسبندگی در تایرها شده است.
آج تایر مجموعهای از اشکال مکعب مانند، الگوهای شیار و درزهای کوچک است که تمام آنها در چسبندگی و میزان صدای تایر نقش دارند. معمولا شیارهای عریض و مستقیم در جهت حرکت تایرها باعث ایجاد صدای کمتر و دفع بهتر آب خواهد شد. ایجاد شیارهای جانبی بیشتر از یک طرف به طرف دیگر تایر معمولا چسبندگی را افزایش میدهد ولی باعث افزایش صدای تایر نیز میشود. سایپها شیارها یا شکافهای کوچکی هستند که با برش عرضی در دندانههای بزرگتر آج ایجاد میشوند. افزودن این شیارها تا حد معینی باعث بهبود چسبندگی در برف و گل و مسیرهای مختلف آفرودی میشود.
درک نوشتههای تایر
در دیواره تمام تایرها باید اطلاعات معینی حک شده باشد. معنای بعضی از این اطلاعات واضح و مشخص است درحالیکه پیبردن به معنای اطلاعات دیگر نیازمند اندکی دانش و آگاهی است. دانستنیهای زیر به شما کمک میکنند معنای این اطلاعات را درک کنید.
نوع تایر
این حرف نوع کاربری مناسب تایر که موردنظر سازنده آن است را نشان میدهد. حرف P نشاندهنده این است که تایر موردنظر برای خودروهای سواری و حرف LT به این معناست که تایر برای خودروی تجاری سبک با ردهبندی ظرفیت حمل بار بیشتر است.
پهنای تایر
این عدد پهنای تایر به واحد میلیمتر بین دو دیواره تایر را نشان میدهد. به عنوال مثل عدد ۲۱۵ به معنای پهنای ۲۱۵ میلیمتر است.
پروفایل یا فاق تایر (نسبت ظاهری)
این عدد بیانگر نسبت ارتفاع سطح مقطع تایر به عرض تایر است. به عنوان مثال عدد ۶۵ به این معناست که ارتفاع تایر برابر با ۶۵ درصد پهنای آن است. برای محاسبه پروفایل تایر عدد اول یعنی ۲۱۵ که پهنای تایر است را در عدد دوم به همراه یک ممیز قبل از آن یعنی ۰٫۶۵ ضرب کنید. با توجه به اعداد در این مثال پروفایل تایر به این صورت محاسبه میشود: ۲۱۵ x 0.65 = 139.75عدد ۱۳۹٫۷۵ بیانگر ارتفاع پروفایل یا فاق تایر به واحد میلیمتر است. در واقع این عدد بیانگر ارتفاع لاستیک از لبه رینگ تا آج در یک طرف تایر است.
برای تبدیل عدد پروفایل به ارتفاع کل تایر به واحد اینچ به صورت زیر عمل کنید:
عدد پروفایل محاسبهشده در مثال بالا را که به واحد میلیمتر است با ضرب در عدد ۰٫۰۳۹۳۷ به اینچ تبدیل کنید: ۱۳۹٫۷۵ x 0.03937 = 5.5 inches
سپس این عدد را ضربدر دو کرده و با قطر رینگ جمع کنید:
۵٫۵ x 2 + 15 = 26 inches
به این ترتیب ارتفاع کل تایر ۲۶ اینچ خواهد بود.
ساختار تایر
این عدد بیانگر این است که تایر چگونه ساخته شده است و اطلاعات زیادی درباره خصوصیات هندلینگ خودرو در صورت نصب تایر مذکور ارائه میدهد. حرف R به معنای ساختار تایر رادیال و حرف B به معنای ساختار تایر لایه ضربدری است.
قطر رینگ
این عدد قطر دهانه تایر در قسمتی است که رینگ داخل آن قرار میگیرد. این عدد از یک لبه تایر در راستای دهانه آن تا طرف دیگر همان لبه تایر سنجیده میشود که به عبارتی قطر رینگ نیز محسوب میشود. این معیار به واحد اینچ سنجیده میشود و به عنوان مثال عدد ۱۵ به این معناست که تایر موردنظر برای رینگ با قطر ۱۵ اینچ ساخته شده است.
شاخص بار
این عدد معادل حداکثر ظرفیت بار قابل تحمل تایر به واحد پوند است هنگامی که فشار باد تایر درست تنظیم شده باشد. حداکثر ظرفیت بار تایر را به واحد پوند و کیلوگرم به صورت حکشده در قسمت دیگری از دیواره تایر نیز پیدا خواهید کرد.
ردهبندی سرعت تایر:
این عدد معادل حداکثر سرعتی است که میتوان با تایر موردنظر حرکت کرد. برای آگاهی از این ردهبندیها به جدول زیر مراجعه کنید. به این نکته توجه داشته باشید که ردهبندیهای سرعت برای تایرهای خودروهای سواری است. تایرهای خودروهای تجاری سبک ردهبندی سرعت ندارند.
توضیحی برای رفع ابهام: لطفا توجه داشته باشید که این ردهبندیها مربوط به قابلیت تحمل سرعت تایر براساس محدودیتهای خود تایر است و توصیهای برای تجاوز از محدوده سرعت مجاز نیست. همیشه در محدوده سرعت مجاز رانندگی کنید.
پیاسآی PSI:
پوند بر اینچ مربع واحد سنجش فشار باد تایر است. ردهبندی پیاسآی در تایرها معمولا حداکثر فشار باد توصیهشده برای آن تایر است. فشار باد تایر باید به صورت مداوم و هنگامی که تایر سرد است بازدید شود. در شرایط کاری عادی ممکن است هر ماه حدود یک پیاسآی از فشار باد تایرها کاسته شود. به ازای هر ۱۰ درجه تغییر در دمای محیط، فشار باد تایر ممکن است حدود یک پیاسآی تغییر کند.
کد DOT :
کد DOT به این معناست که تایر موردنظر با تمام استانداردهای ایمنی مربوطه که توسط سازمان حملونقل ایالاتمتحده وضع شده است مطابقت دارد. در کنار این کد شماره سریال یا شماره شناسایی تایر حک شده است که ترکیبی از اعداد و حروف تا ۱۲ رقم است.
UTQG – این حروف مخفف Uniform Tire Quality Rating به معنای ردهبندی یکسان کیفیت تایر است که یک نظام ردهبندی کیفی است که توسط سازمان حملونقل ایالاتمتحده ایجاد شده است.
سازمان حملونقل سازندگان تایر را ملزم به درجهبندی تایرهای خودروهای سواری بر اساس ۳ معیار در عملکرد کرده است که عبارتند از فرسایش آج، چسبندگی و مقاومت دربرابر حرارت. توجه داشته باشید که تایرهای زمستانی از نظام ردهبندی کیفی UTQG معاف هستند.
فرسایش آج:
درجه فرسایش آج یک ردهبندی نسبی بر اساس نرخ فرسایش تایر است هنگامی که تایر تحت شرایط کنترلشده در پیست آزمایشی معین دولتی مورد آزمایش قرار گیرد. یک تایر با درجه فرسایش آج ۲۰۰ نسبت به تایر دیگری با درجه ۱۰۰ در پیست آزمایشی دولتی دو برابر دیرتر دچار سایش خواهد شد. میزان عمر واقعی تایر شما بر حسب کیلومتر به شرایط استفاده از تایرها بستگی دارد و بسته به عادتهای رانندگی، انجام سرویسهای تایر از جمله تنظیم زوایای چرخ و فشار مناسب باد تایر، تغییرات در خصوصیات جاده و آبوهوا متغیر خواهد بود. توجه داشته باشید که درجات فرسایش آج فقط برای مقایسه میان طیف محصولات یک سازنده، معتبر خواهند بود و برای مقایسه میان محصولات سازندگان مختلف معتبر نیست.
چسبندگی:
درجات چسبندگی بیانگر توانایی تایر در متوقفکردن خودرو در زمین خیس است که در شرایط کنترلشده در پیست دولتی معین در سطوح آزمایشی آسفالت و شن سنجیده میشود. درجه چسبندگی براساس آزمایشات ترمزگیری در مسیر مستقیم است و به قابلیت فرمانپذیری مربوط نمیشود.
دما:
درجات دما بیانگر مقاومت تایر دربرابر ایجاد حرارت است هنگامی که تایر در شرایط کنترلشده در چرخ آزمایشی داخل آزمایشگاه معین آزمایش شود. حرارت بالا به صورت مداوم ممکن است باعث فاسدشدن مواد داخل تایر شود و درنتیجه عمر تایر کاهش پیدا کند. حرارت بیش از حد منجر به خرابی تایر میشود. براساس قوانین دولت فدرال تمام تایرها باید دستکم با حداقل شرایط لازم برای اخذ ردهبندی دمایی C مطابقت داشته باشند.
درک نحوه نامگذاری دیواره تایرهای خودروهای تجاری سبک
نامگذاری ابعاد تایر خودروهای تجاری سبک بر اساس نسبت ظاهری یا پروفایل
LT 255/85B16
LT = تایر مخصوص خودروی تجاری سبک
۲۵۵ = عرض تقریبی سطح مقطع تایر بر حسب میلیمتر
۸۵ = نسبت ظاهری که همان نسبت ارتفاع به پهنا است
B = ساختار لایه ضربدری تایر (حرف R به معنای ساختار رادیال است)
۱۶ = قطر رینگ به واحد اینچ
نامگذاری ابعاد تایر خودروهای تجاری سبک بر حسب واحد اینچ
۳۳×۱۲٫۵۰R15 LT
۳۳ = قطر تقریبی به اینچ
۱۲٫۵۰ = عرض تقریبی سطح مقطع به واحد اینچ
R = ساختار تایر از نوع رادیال
۱۵ = قطر رینگ به واحد اینچ
LT = تایر مخصوص خودروی تجاری سبک
اجزای تایر
تسمهها
تسمهها یک یا چند لایه از جنس فولاد، پلیاستر، نایلون، کِولار یا مواد دیگر با پوشش لاستیک هستند که دورتادور محیط تایر زیر آج را پر میکنند. این تسمهها به این منظور طراحی شدهاند که لایههای بدنه تایر را تقویت کنند تا آج لاستیک صاف و هموار روی سطح جاده قرار گیرد. تسمهها از خمش و پیچش تایر جلوگیری کرده و باعث کاهش فرسودگی آن میشوند و تایر را دربرابر آسیب ناشی از ضربه یا نفوذ اجسام خارجی درون آن مقاوم میکنند.
زیردوزی یا نخدوزی تایر
بدنه اصلی تایر متشکل از رشتههای سیمی و لایههای بدنه. زیردوزی شامل آج یا لاستیک دیواره تایر نمیشود.
آستر درونی
لایهای از لاستیک از جنس مواد مرکب خاص که قسمت داخلی تایر بدون تیوب را تشکیل میدهد که برای جلوگیری از کاهش فشار باد در این نوع تایرها طراحی شده است.
افزایش سایز تایر
افزایش سایز تایر جزو سادهترین راهها برای بهبود قابلتوجه ظاهر و عملکرد خودروی شماست. افزایش سایز تایر به معنای تغییر قطر چرخ و پروفایل تایر است. سه طبقهبندی رایج برای افزایش سایز تایر وجود دارند که عبارتند از مثبت صفر، مثبت یک و مثبت دو.
لایه
یک یا دو لایه از پارچه با پوشش لاستیک و مقاوم دربرابر حرارت و ضربه، بدنه تایر را تشکیل میدهند. لایههای تایرهای خودروهای سواری و تجاری سبک معمولا از جنس نخهای نایلونی یا نخهای پلیاستر ساخته میشوند.
آج
بخشی از تایر که در تماس با سطح جاده است آج نامیده میشود. بسته به نوع کاربری خاص تایر انواع گستردهای از طرح آج وجود دارد که در قسمت بعد به اطلاع شما عزیزان خواهد رسید.
منبع: نیسان