آشنایی با معایب و مزایای انواع جعبه دنده خودرو

به گزارش خودروتک، جعبه دنده در یک خودرو یا هر وسیله نقلیه موتوری ، سیستمی متشکل از مجموعه چرخ دنده هاست که وظیفه آن انتقال نیرو از موتور به چرخ ها برای به حرکت درآوردن خودرو است.جعبه دنده به صورت معمول در حد فاصل میان موتور و چرخ های متحرک قرار می کیرد که البته در برخی موارد خاص که موتور در قسمت انتهای خودرو نصب شده کل این سیستم (جعبه دنده) به بخش میاتی یا جلو انتقال می یابدو این در حالتی است که چرخ های عقب (و یا هر چهار چرخ ) متحرک هستند .

کدام گیربکس بهتر است ؟

زمانی که قصد خرید خودرو به صورت صفر و یا دست دوم از بازار را دارید ،یکی از مهمترین موضوعات ،انتخاب نوع جعبه دنده آن است. ما در اینجا تنها به بررسی جعبه دنده های خودرو های نو می پردازیم تا برخی از شاخص ها همچون خرابی و یا هزینه های بالای تعویض و تعمیر را حذف کرده و تنها به صورت فنی نگاهی به این موضوع داشته باشیم.

جعبه دنده دستی

این نوع جعبه دنده که به واسطه نصب در مدلهای پایه خودروها به گیربکس استاندارد نیز معروف است با درگیر کردن کلاج امکان تعویض دستی دنده ها از طریق اهرم تعویض را مهیا می کند.در حال حاضر بیشتر خودرو ها از نوع پنچ دنده این سیستم استفاده می کنند ولیکن تعداد مدل هایی که مجهز به نوع شش دنده هستند نیز در سالهای اخیر افزایش چشم گیری یافته است. در حالت کلی به واسطه عملکرد ساده و بتزدهی بالای گیربکس دستی،بسیاری از رانندگاه حرفه ای و مسابقه ای انتخاب اول خود را این نوع جعبه دنده قرار می دهند تا نهایت کنترل ممکن را بر خودرو و هدایت آن داشته باشند ولی از سوی دیگر، به خصوص در ترافیک های سنگین شهری استفاده از دنده دستی با دشواری همراه است ضمن این که برای تعویض های نرم و روان ، راننده نیاز به تمرین و تجربه زیاد دارد.

جعبه دنده اتوماتیک

این نوع گیربکس برای اولین بار در سال 1920 طراحی و ساخته شدکه با گذشت زمان اصلاحات بسیاری به روی آن اعمال شدتا امروزه شاهد آن باشیم که بسیاری از خودرو های نیمه لوکس و لوکس امروزی به صورت استاندارد با این جعبه دنده به بازار عرضه می شوند.علت انتخاب این نوع ابزار انتقال نیرو برای بسیاری از افراد عادی تقریبا واضح است زیرا استرس رانندگی را به حد اقل ممکن میرساند و عملا تنها کنترل پدال گاز و فرمان را در اختیار راننده قرار میدهد تا به خصوص در ترافیک های شهری دیگر مشکلات خاص نمونه های دستی را شاهد نباشیم.اما این راحتی هزینه هایی را نیز در پی خواهد داشت که از جمله آنها باید به مصرف سوخت و سیستم بسیار پیچیده تر اشاره کرد که طبیعتا هزینه نگهداری، تعمیر و یا تعویض بالاتری را می طلبد. در گذشته از جعبه دنده های اتوماتیک سه دنده در خودرو ها استفاده می شدکه در حال حاضر نمونه های چهار دنده و پنج دنده بیشترین کاربرد را دارند ولی در برخی مدل های لوکس(مانند لکسوس ال اس)انواع شهت و 9 دنده نیز نصب می شوند.

ججعبه دنده خودکار با کنترل دستی

این جعبه ها به گونه ای طراحی و ساخته شده اند که مزیت هر دو سیستم فوق را در یک مجموعه ارائه می دهندتا به این ترتیب راننده در مواقع مورد نیاز به راحتی بتواند وضعیت اتوماتیک را به حالت دستی تغییر داده و با حرکت بالا و پایین اهرم تعویض دنده ، درست همانند نمونه های دستی به سبک و سنگین کردن دنده ها بپردازد.در عین حال استفاده از اهرم های تعویض دنده از پشت فرمان که تنها در مدل های اسپرت به کار گرفته می شد،چندی است که پای خود را به راحتی به سدان های متوسط شهری نیز باز کردهتا تعویض سریع و اسپرت دنده ها بدون برداشتن دست از فرمان در داخل شهر و مسافرت های خانوادگی هم مهیاد باشد!البته در این دنده ها همانند نمونه های صد درصد اتوماتیک ، حالات مختلفی برای رانندگی در شرایط مختلف در نظر گرفته شده تا حتی در وضعیت خودکار نیز کیفیت سواری بسیارنزدیک به نمونه های دستی باشد.

جعبه دنده های متغیر مداوم یا CVT

شاید در وهله نخست ساز و کار این جعبه دنده بسیار پیچیده به نظر آید ولی اگر شما هم از افرادی باشید که با اسکوترهای مدرن امروزی سواری کرده باشیدمطمئنا آشنایی مختصری با این نوع جعبه دنده ها دارید . اساس کار جهعبه دنده CVT  تا حدودی ساده است به طوری که دو قطعه قرقره مانند که به وسیله یک تسمه به هم متصل شده اند وظیفه انتقال قدرت را بر عهده دارند.در سیستم مذکور این قطعات قرقره مانند خاص نیز به گونه ای طراحی شده اند که می توانند ابعاد خود را تغییر داده و در نتیجه منجر به بالا و پایین شدن دنده ها شوند . در واقع رانندگی با خودرویی مجهز به این نوع جعبه دنده بسیار شبیه به انواع اتوماتیک است با این تفاوت که تعویض دنده به شکل نرمال در آن وجود نداردو تنها از تغییردور موتور آن هم به صورت خیلی نرم مینوان به بالا و پایین شدن دنده ها پی برد.طی چند سال اخیر استفاده از CVT  نسبت به گذشته با اندکی افزایش همراه بوده و همچنین برخی از سازندگان خودرو از پدال های تعویض پشت فرمان نیز دراین سیستم بهره گرفته اند تا شرایطی مشابه با نمونه های عادی را برای رانندگان ایجد کنند. از جمله مهمترین مزایای این جعبه دنده سادگی سیستم ساختاری و در عین حل اقتصادی بودن نسبی آن است ولی در نقطه مقابل اگر قصد یک رانندگی سریع و اسپرت را داشته باشید باید قید این جعبه دنده را بزنید چون به هیچ وجه برای چنین شرایطی طراحی نشده !

گیربکس دو کلاچه یا DCT

این نمونه در وقع از عملکردی مشابه با جعبه دنده های دستی بهره می برد؛ یعنی همان دقت و سرعت را در تعویض ها دارد ولی دیگر از پدال کلاچ خبری نیست ضمن اینکه به واسطه وجود دو کلاچ در این سیستم پروسه انتقال قدرت با حد اکثر نرمی ممکن صورت می گیرد و به هیچ وجه ضربه ها و تکان های انواع دستی را در آن حس نمی کنیم.مکانیزم این جهبه دنده به گونه ای است که به لحاظ ابعادیفضای کمی را اشغال می کندو در عین حال وزن تقریبا پایینی دارد.جعبه دنده دو کلاچه به صورت معمول به عنوان یک آپشندر فهرست خودروهای غیر سوپر اسپرت قرار دارد که طبیعتا برای بهره مندی از مزایای آن پرداخت رقمی اضافه تر اجتناب نا پذیز است!