جزئیات برنامه اصلاح ساختار بازار خودرو
وزیر جدید صنعت، معدن و تجارت کمیته خودرو را موظف کرد تا پایان هفته جاری در فضای کارشناسی و با بهره‌گیری از ظرفیت تخصصی همه صاحب‌نظران این حوزه، به‌ویژه مجلس و تشکل‌ها، پیشنهاد نهایی برای ساماندهی بازار خودرو جمع‌بندی و ارائه شود.
به گزارش خودروتک به نقل از همشهری آنلاین، رشد هزینه تمام‌شده تولید و موانع تخصیص ارز و تامین قطعات و مواد اولیه زمینه دپوی 112هزار خودرو ناقص در خطوط تولید شرکت‌های خودروسازی را فراهم کرده است. عرضه قطره‌چکانی خودرو به شیوه قرعه‌کشی موجب شده تا این روزها بازار خودرو متاثر از نوسان نرخ ارز و انتظارات تورمی، قیمت‌هایی را تجربه کند که شاید هیچ‌یک از فعالان صنفی و مسئولان صنعتی انتظار آن را نداشتند.
علیرضا رزم‌حسینی، وزیر جدید صنعت، معدن و تجارت، روز 12مهرماه در نخستین جلسه کمیته خودرو، با حضور نمایندگان شرکت‌های خودروسازی و قطعه‌سازان، این کمیته را موظف کرد تا پایان هفته جاری در فضای کارشناسی و با بهره‌گیری از ظرفیت تخصصی همه صاحب‌نظران این حوزه، به‌ویژه مجلس و تشکل‌ها، پیشنهاد نهایی برای ساماندهی بازار خودرو جمع‌بندی و ارائه شود. در این‌باره با سهیل معمارباشی، مدیرکل دفتر صنایع حمل‌ونقل وزارت صنعت، معدن و تجارت، گفت‌وگو کرده‌ایم.
محور اصلی نشست اخیر کمیته خودرو برای تنظیم بازار خودرو چه بوده است؟
براساس نتایج جلسه کمیته قیمت‌گذاری خودرو که 12مهرماه جاری با حضور وزیر جدید صنعت و خودروسازان و قطعه‌سازان برگزار شد، وضعیت تولید خودرو در شرکت‌های خودروسازی روند ساخت و تامین قطعات و مطالبات قطعه‌سازان از خودروسازان و.... بررسی شد، اما نتایج این نشست به جمع‌بندی نهایی نرسید و مقرر شد تا پایان هفته جاری، با بررسی بیشتر این موارد با همکاری همه دستگاه‌های ذی‌ربط و مجلس در نهایت راهکارهایی ارائه شود که بر مبنای آن بتوان با افزایش تولید خودرو توسط شرکت‌های خودروسازی، زمینه رشد عرضه و تثبیت یا کاهش قیمت خودرو را فراهم کرد.
آیا شیوه قیمت‌گذاری و تنظیم بازار خودرو تغییر می‌کند؟
شیوه فروش خودرو همان روشی است که اکنون نیز با پیش‌ثبت‌نام و قرعه‌کشی اجرا می‌شود، اما با رأی اعتماد مجلس، وزیر صنعت، معدن و تجارت در کمیته خودرو از خودروسازان و قطعه‌سازان و سایر زنجیره تولید خودرو خواستند تا با افزایش تولید بتوانند نقش مؤثرتری در حل مشکلات کنونی بازار داشته باشند.
در واقع به‌دنبال آن هستند تا راهکارهای رفع چالش‌های افزایش تولید و عرضه توسط خودروسازان، قطعه‌سازان، نمایندگان‌مجلس و دستگاه‌های نظارتی، بازرسی و... بررسی و با بر طرف کردن موانع و رشد تولید، تجاری‌سازی و عرضه خودرو، زمینه کاهش شکاف قیمت مصوب کارخانه و حاشیه بازار خودرو فراهم شود. در واقع، هدف آن است که با رشد تولید و عرضه خودرو بازار تنظیم شود و در این چارچوب خودروسازان باید تا جایی که بتوانند، تیراژ تولید محصولات خود را چه به شیوه عرضه در بورس یا کمیته خودرو از طریق فروش فوق‌العاده و پیش‌فروش و... افزایش دهند و با رشد عرضه، زمینه کاهش یا تثبیت قیمت خودرو فراهم شود.
اما قطعه‌سازان علاوه بر گلایه از افزایش حجم مطالبات خود از خودروسازان، تخصیص نیافتن ارز برای تامین مواد اولیه را عامل کمبود قطعه می‌دانند. چه میزان قطعه در بنادر دپو شده است؟
واقعیت آن است که اکنون دپوی قطعات در بندرها و گمرک‌ها صورت نگرفته است و شیوه کنونی واردات و ترخیص قطعات خودرو در ادامه همان روند قبلی است. به این معنا که همواره برخی قطعات خریداری و وارد شده و با قطعاتی که قبلا در بنادر موجود بوده و ترخیص شده است، جایگزین می‌شود. آمار دقیقی از میزان دپوی قطعات خودرو در گمرک ندارم، اما اینگونه نیست که اکنون حجم زیادی از قطعات خودرو در گمرک‌ها دپو شده باشد. همواره قطعات خودرو وارد گمرک و با تخصیص ارز در سامانه نیما از بنادر ترخیص می‌شود.
با وجود این، مشکلاتی برای تامین و تخصیص ارز مورد نیاز برای ترخیص قطعات خودرو از چندماه پیش و به‌دلیل تنگناهای ارزی ایجاد شده که اکنون نیز در جلسات مختلف درخواست مساعد بانک مرکزی برای تامین و تخصیص ارز مورد نیاز برای واردات این قطعات را با استفاده از اختیارات بالاترین دستگاه‌های اجرایی مطرح کرده‌ایم و مقرر شده تا قطعات خودروسازان به‌صورت تعهدی از گمرک ترخیص شود. به‌دنبال تخصیص ارز برای ترخیص این قطعات هستیم، اما چون فرایند تخصیص و تامین ارز در کل کشور با مشکل مواجه است، بدیهی است که با تأخیرهایی در این زمینه روبه‌رو هستیم و امیدواریم با کمک بانک مرکزی با سرعت بیشتری این مشکلات برطرف و ارز مورد نیاز ترخیص این قطعات تامین شود و تخصیص یابد.
چه میزان خودروهای ناقص به‌دلیل کمبود قطعه در خطوط دپو شده است؟
اکنون 112هزار دستگاه خودرو ناقص به‌دلیل کمبود قطعات در خطوط تولید شرکت‌های خودروسازی دپو شده است. اگرچه اغلب قطعات مورد نیاز برای تولید خودرو در داخل و توسط قطعه‌سازان تامین می‌شود، اما برخی قطعات خاص مانند قطعات تک که در داخل تولید نمی‌شوند یا حجم تولیدشان متناسب با نیاز خودروسازان نیست، به واردات قطعه ناچارمان می‌کند.
البته با توجه به میزان قطعاتی که اکنون در گمرک وجود دارد، اگر امروز همه این قطعات ترخیص شود و در اختیار خودرو سازان قرار گیرد می‌توان 50تا 55هزار خودرو را، از مجموع 112هزار دستگاه ناقص باقی‌مانده در خطوط تولید شرکت‌های خودروسازی، تکمیل و با تجاری‌سازی به بازار عرضه کرد.
عرضه خودرو در بورس‌کالا تا چه حد قادر به ساماندهی بازار خواهد بود؟
طرح مجلس برای عرضه خودرو در بورس‌کالا طی 5جلسه با حضور دستگاه‌های ذی‌ربط در کارگروه خودرو کمیسیون صنایع و معادن مجلس بررسی و مشخص شد که این طرح اولیه دارای اشکالاتی است. زیرا در طرح، مشکلات زنجیره تامین مواد اولیه و قطعات خودرو و هزینه تمام‌شده تولید بررسی نشده است. در نشست‌های یادشده، این موارد مطرح و کارگروه مذکور اشکالات را پذیرفته و مقرر شده تا رفع این مشکلات طرح مذکور برای بررسی مجدد در مجلس ارائه شود. طرح اولیه عرضه خودرو در بورس‌کالا مشکلی را حل نخواهد کرد، بلکه باید با کاهش قیمت مواداولیه زمینه کاهش هزینه تولید و قیمت خودرو فراهم شود. اما اکنون، در شرایطی که قیمت مواداولیه عرضه‌شده در بورس گران می‌شود اما قیمت خودرو ثابت مانده، شیوه کنونی کشف قیمت خودرو توسط شورای رقابت نیز به کاهش فاصله نرخ مصوب کارخانه و بازار منجر نشده است.
اگر بخواهیم با رفع مشکلات تولید زمینه رشد عرضه خودرو را فراهم کنیم با عرضه خودرو در بورس‌کالا این مشکل رفع نمی‌شود. در طرح مذکور، برای تامین مواداولیه با قیمت مناسب سازوکاری دیده نشده و بر زنجیره تامین مواداولیه و قطعات خودرو تمرکز نشده است. در این طرح به‌صورت کلی رفع مشکلات صنعت و بازار خودرو مدنظر است. یکی از دلایل افزایش قیمت مواداولیه آن است که اکنون فقط بخشی از مواداولیه در بورس عرضه می‌شود.
با این روند احتمال عرضه خودرو در بورس‌کالا تا پایان امسال چقدر است؟
این که طرح مذکور از چه زمانی نهایی و اجرایی شود بستگی به روند بررسی و تصویب و ابلاغ آن در مجلس دارد، اما به‌نظر نمی‌رسد عرضه خودرو در بورس‌کالا مشکلات کنونی بازار خودرو را رفع کند، زیرا این طرح دارای اشکالاتی است که در مجلس مطرح و پذیرفته شده و باید این اشکالات در کارگروه خودرو کمیسیون صنایع مجلس رفع و طرح مذکور نهایی و اجرا شود.
عرضه خودرو در بورس قادر به حذف شکاف قیمت مصوب و بازار خودرو خواهد بود؟
درصورتی که با رفع مشکلات زنجیره تامین، میزان عرضه خودرو در بورس افزایش یابد می‌تواند به حذف فاصله قیمت حاشیه بازار و نرخ مصوب خودرو منجر شود و با رشد عرضه از دونرخی‌شدن قیمت خودرو جلوگیری کند. البته باید اصلاحات لازم در طرح مجلس برای ساماندهی صنعت و بازار انجام شود. اما مشکلات بازار خودرو با عرضه در بورس حل نمی‌شود. زیرا مشکل کنونی بازار خودرو در مشکلات کلان اقتصادی ریشه دارد و تا زمانی که اصلاحات اقتصادی انجام نشود و شاخص‌های کلان اقتصادی بهبود نیابد و به ثبات نرسد، نمی‌توان انتظار ساماندهی بازار خودرو را، حتی با عرضه این محصول در بورس‌کالا، داشت.
بازار خودرو زمانی به سامان می‌رسد که با رفع مشکلات کلان اقتصادی، تورم کنترل و هزینه تمام‌شده تولید کاهش یابد و با ثبات نسبی نرخ ارز، از روند کاهش ارزش پول ملی و انتظارات تورمی در بازار جلوگیری شود. فقط در چنین شرایطی است که می‌توان انتظار داشت تا عرضه خودرو در بورس‌کالا بتواند منجر به بهبود شرایط تولید، فروش و ساماندهی بازار خودرو شود.
برخی از احتمال خرید انبوه خودرو توسط دلال‌ها و تداوم شکاف نرخ مصوب و حاشیه بازار خودرو خبر می‌دهند. این احتمال تا چه حد است؟
درصورت عرضه خودرو در بورس‌کالا نیز محدودیت‌های کنونی عرضه خودرو مانند خرید خودرو با یک کد ملی و سایر ملزومات ثبت‌نام در زمینه احراز هویت خریداران اعمال خواهد شد که می‌تواند مانع هجوم دلال‌ها به بورس برای خرید خودرو شود.
از سوی دیگر، با حذف فاصله قیمت فروش خودرو در بورس و حاشیه بازار می‌توان انتظار داشت که فقط متقاضیان واقعی، خودرو بخرند و میزان تقاضای کاذب برای خرید خودرو در بازار کاهش یابد.
برخی فاصله بین تولید و تقاضای بازار را عامل کمبود و گرانی خودرو می‌دانند. با این شرایط، عرضه خودرو در بورس مشکل بازار را حل می‌کند؟
ظرفیت تولید سالانه خودرو در صنایع خودروسازی 2 میلیون دستگاه است و طی سال‌های گذشته نیز یک میلیون و 300هزار خودرو توسط شرکت‌های خودروسازی تولید شده و امسال نیز با هدف‌گذاری و برنامه زمان‌بندی اعلام‌شده، یک میلیون خودرو در کشور تولید می‌شود. با این شرایط اگر اصلاحات مطرح‌شده در طرح ساماندهی تولید و بازار خودرو برای عرضه این محصول در بورس انجام شود، می‌توان انتظار داشت با کشف قیمت و عرضه خودرو در بورس، تقاضای انتفاعی کنونی بازار حذف و خرید خودرو فقط به تقاضای واقعی خریداران محدود شود.
در واقع، وقتی خودرو با قیمت روز به تیراژ کافی در بورس عرضه شود دیگر کسی به‌جز مصرف‌کننده واقعی به‌دنبال خرید خودرو نیست و هر کس می‌تواند با قیمت کشف‌شده مشخص اقدام به خرید خودرو از طریق بورس کند.
