با زمان و دلایل تعویض روغن ترمز آشنا شوید
روغن ترمز از موارد مهم مورد بحث در محافل فنی خودرویی است، زیرا بسیاری از مردم نمی‌دانند که چرا باید روغن ترمز را عوض کرد؟
به گزارش خودروتک، آیا می‌دانستید که به طور میانگین راننده‌ای که 10,000 تا 15,000 مایل (16000 تا 24000 کیلومتر) را در سال طی می‌کند حدود 75,000 دفعه از پدال ترمز استفاده می‌کند؟ یکی از نظرسنجی‌هایی که در مرکز مراقبت‌های خودرویی در آمریکا انجام شد، نشان داد که نیمی از رانندگان ایرادات احتمالی ناشی از سیستم ترمز را به عنوان خطرناک‌ترین تهدید برای خودشان می‌دانند، به طور متوسط نیمی از خودروها و کامیون‌های سبک در آمریکا برای 10 سال یا بیشتر هرگز روغن ترمز خود را عوض نکرده‌اند. در بسیاری از کشورهای اروپایی بازرسی دوره‌ای روغن ترمز از ضروریات است و نیمی از خودروها تست‌هایی را به‌طور مرتب انجام می‌دهند. این‌ها می‌تواند دلایل خوبی باشد برای تعویض به موقع روغن ترمز.
روغن ترمز یکی از مهم‌ترین مایعاتی است که امروزه مورد بی توجهی قرار می‌گیرد، در حالی‌که به‌طور غیرقابل انکاری از نیازمندی‌های یک رانندگی ایمن است؛ در نتیجه تکنسین‌های حرفه‌ای و مکانیک‌های با تجربه باید بازرسی و تعویض کلی روغن ترمز را به دارندگان خودرو سفارش کنند. نکته مهم دیگر این است که روغن را باید هم از نظر سطح و مقدار بازدید کنند و هم میزان کارکرد و لزوماً سطح کافی نشان دهنده سلامت و بازدهی روغن نمی‌تواند باشد.
بسیاری از متخصصان توصیه مؤکدی بر تعویض هر ساله و یا هر 2 سال یک بار روغن دارند تا بتوان از تعمیرات سنگین دیگر جلوگیری نمود. دلیل آنها هم بر این اساس است که روغن ترمز با پایه گلیکول در طی کارکردش، آلودگی‌ها و رطوبت سیستم را در خود جذب می‌کند. مایع، رطوبت را از بین درزهای میان لوله‌های پلاستیکی جذب می‌کند، به خصوص نشتی‌های گذشته و جاهایی که ممکن است از قبل در معرض هوا قرار گرفته باشند نیز بسیار مهم است؛ از طرفی مشکل نشتی به‌طور واضحی در آب و هوای مرطوب تشدید خواهد شد. پس از گذشت یک سال از سرویس، روغن ترمز به‌طور متوسط دارای 2 درصد آب می‌شود و پس از گذشت 18 ماه سطح نشان دهنده می‌تواند تا سه درصد افزایش پیدا کند و پس از چند سال از آخرین سرویس، بعید نسیت که 7 تا 8 درصد از مایع شما آب باشد! یک نظر سنجی سازمان ترافیک آمریکا نشان داد که روغن ترمز در 20 درصد از 1,720 وسیله نقلیه به طور نمونه دارای 5 درصد یا بیشتر آب بوده است!
زمانی‌که میزان رطوبت و آلودگی‌ها افزایش پیدا کند، تأثیر بسزایی بر روی نقطه جوش مایع می‌گذارد. یک روغن ترمز نو با استاندار DOT3 خشک (بدون هیچ رطوبتی) نقطه جوشش حداقل 401 درجه فارنهایت (205 درجه سانتی گراد) است و در مقابل، یک مایع مرطوب (اشباع شده از رطوبت) دارای نقطه جوشی حداقل کمتر از 284 درجه فارنهایت (140 درجه سانتی گراد) است. بیشتر روغن‌های آکبند و نو DOT3 برای تأمین اطمینان دارای نقطه جوشی در بازه 460 تا بالای 500 درجه فارنهایت (237 تا 260 درجه سانتی گراد) هستند.
فقط یک درصد آب در روغن می‌تواند درجه نقطه جوش مایع را تا 396 درجه فارنهایت (202 درجه سانتی گراد) بکاهد؛ به همین نسبت 2 درصد 320 درجه فارنهایت (160 درجه سانتی گراد) و 3 درصد آب تا 293 درجه فارنهایت (145 درجه سانتی گراد) که طبق استاندارد DOT و تولیدکنندگان قطعات اصلی خودرو OEM می‌تواند بسیار خطرناک عمل کند. روغن ترمز DOT4 هم که دارای نقطه جوش مینیمم بیشتری است -نقطه خشک 446 درجه فارنهایت (230 درجه سانتی گراد) و مرطوب 311 درجه فارنهایت (155 درجه سانتی گراد)است- و در نتیجه دیرتر در رطوبت نفوذ می‌کند و سه درصد آب در آن می‌تواند تا 50 درصد نقطه جوش را کم کند.
با توجه به اینکه سیستم‌های ترمز جلو محرک امروزی با لنت‌های نیمه فلزی بطور چشمگیری داغ‌تر از خودروهایی که چرخ عقبشان محرک است، می‌باشند (یعنی در واقع ترمز خودروهایی که محرک جلو هستند، علاوه بر اینکه باید چرخی با دور بیشتر را متوقف کند باید بار انتقال وزن عقب به جلو را هم با نیروی ترمز بیشتر جبران کند). ترمزهای داغ‌تر نیازمند روغن با دامنه گرمایی بیشتر هستند، زیرا گرمای بیشتری دریافت می‌کنند.
همانطور که قبلاً گفته شد، روغن ترمز در خودروهای امروزی بسیار نقش پر اهمیتی را ایفا می‌کنند. جبران سطح مایع مخزن با رطوبت‌های دریافت شده از سیستم، خطر بروز مشکل را افزایش می‌دهد؛ زیرا می‌تواند حجمی از بخار را در شرایط بسیار داغ بوجود آورد. بخار می‌تواند مایع را جابه جا کرده و قابلیت تراکم را در آن زیاد کند. در نتیجه زمانی که شما پدال را می‌فشارید، ممکن است خودرو همچنان به حرکت ادامه بدهد بدون اینکه فشار موثری در سیستم داشته باشید! علاوه بر مشکلات امنیتی، روغن دارای رطوبت می‌تواند موجب زنگ زدگی و خوردگی در کالیپر ترمز، مجاری عبوری، سیلندر چرخ، سیلندر اصلی، لوله‌های فولادی و مدولاتور ABS نیز گردد.
بارها و بارها ما در مورد تصادفاتی شنیده‌ایم که دلیل اصلی آنها مشکلات غیر قابل توصیف ترمزی بوده است. هنگام بازدید ترمزها مشکل مکانیکی ظاهر نشده است، سطح مایع نرمال است، لنت‌ها طبق مشخصات کارخانه استاندارد هستند، سیستم هیدرولیک به نظر خوب کار می‌کند و پدال هم به خوبی و صلابت خود کار می‌کند. تا اینکه ترمزها در یک سانحه تصادف اولین عامل بروز مشکل تشخیص داده می‌شوند؛ چرا؟ زیرا چیزی دمای ترمزها را بالا برده و داغی بیش از حد باعث جوشیدن مایع شده است!درحالیکه یک عامل ساده دلیل اصلی این ماجرا بوده است.
راننده با وجود عدم آزاد کردن ترمز دستی شروع به حرکت کرده و باعث افزایش دمای لنت‌ها شده، در نتیجه دمای روغن ترمز هم بیشتر شده و در پایان عدم عملکرد به موقع ترمزها را شاهد بوده‌ایم. این تنها نمونه‌ای از اتفاقاتی ساده اما سرنوشت ساز است که موجب تصادف می‌شوند. انواع دیگری از عیب‌های پیش آمده مانند این، ناشی از به جوش آمدن روغن ترمز بوده است که در هر شرایط رانندگی کل سیستم ترمز را تحت تنش قرار داده است، مانند: کشیدن ترمز دستی و یا فشردن پدال بطور ناگهانی و تحت یک حالت عصبی از سوی راننده و یا دیگری، رانندگی در جاده‌های کوهستانی، یدک کشیدن یک تریلر و یا خودروی دیگر و یا رانندگی در شرایط سخت.
به تنهایی و از روی ظاهر نمی‌توان کیفیت روغن را تشخیص داد (حتی اگر انبوهی از آلودگی‌ها و ذرات را به خود جذب کرده باشد و یا رنگش قهوه‌ای باشد). برای همین روغن باید تست شود و در غیر اینصورت به کلی عوض شود. سه راه برای تعیین وضعیت روغن وجود دارد که البته در ایران متاسفانه این گونه تست‌ها از سوی مکانیک‌ها و کارشناسان رایج نیست.
راه اول استفاده از یک رفرکتومتر (Refractometer) است که با تغییر و عبور جهت نور به روشنی می‌تواند مقدار آلودگی‌ها را در مایع نمایان کند. یک قطره از روغن در تستر ریخته می‌شود، سپس نور را در آن انداخته و مقدار مواد زائد را می‌خواند. دقت این تستر بسیار بالا است و می‌تواند میزان آلودگی‌ها (رطوبت) و نقطه جوش مایع را معلوم سازد.
روش شیمایی با استفاده از نوار: این روش تست توسط سیستم فونیکس ساخته شده و Strip Dip خوانده می‌شود و می‌تواند میزان مواد خورنده مایع را نمایان سازد؛ مواد شیمیایی موجود در روغن در اثر واکنش با نشان دهنده مسی، سبب تغییر رنگ نوارهای تست و تعیین وضعیت روغن می‌شوند. وقتی که نمایانگر مسی به 100 می‌رسد، نشان می‌دهد که مقدار رسوبات نزدیک به پایان انقضای عمر کاری خود است و اگر این مقدار 200 و یا بیشتر بود، باید حتماً روغن تعویض شود.
تستر الکترونیکی: این تستر دقیقاً مقدار نقطه جوش را اندازه گیری می‌کند و تنھا در یک دقیقه کاملاً کالیبره می‌شود. اگر نقطه جوش به مرز خطر رسیده باشد، تعویض را پیشنھاد می‌کند.
منبع: همشهری
