راه حل قطعی علم اقتصاد برای حذف قاچاق بنزین
آماری که از قاچاق سوخت منتشر می‌شود، هر روز ابعاد گسترده‌تری می‌یابد. دولت میزان قاچاق سوخت را بین ۳۰ تا ۴۰ میلیون لیتر در روز اعلام کرده است. همچنین برخی منابع میزان قاچاق در سه ماه ابتدای سال را یک میلیارد لیتر اعلام کرده‌اند. این در حالی است که قاچاق هر لیتر سوخت به کشورهای همسایه بیش از ۹۰۰۰ تومان سود به همراه دارد. بنابراین می‌توان برآورد کرد که در کل سال نزدیک به ۴۰ هزار میلیارد تومان قاچاق سوخت نصیب قاچاقچیان می‌کند، این رقم نزدیک به رقم کل یارانه نقدی دولت در سال جاری است و سهم هر یک از ۸۰ میلیون جمعیت ایران از آن بالغ بر نیم میلیون تومان در سال است.
به گزارش خودروتک، به نقل از دنیای اقتصاد، قیمت بنزین در ایران از سال ۹۴ روی رقم لیتری ۱۰۰۰ تومان ثابت باقی مانده است. در آن زمان قیمت سوخت در غالب کشورهای همسایه نزدیک به ایران بود و تنها در معدود کشورهای همسایه از جمله ترکیه قیمت سوخت فاصله زیادی با ایران داشت.
بنابراین سود قاچاق به غالب کشورهای همسایه به قدری اندک بود که قاچاقچیان را کمتر به صرافت پذیرفتن ریسک قاچاق کالاهایی چون بنزین و گازوئیل که خطرات بسیاری به همراه دارد، می‌انداخت. اما در فاصله سه سال گذشته که قیمت بنزین در ایران ثابت باقی مانده اتفاقات زیادی رخ داده است، در واقع دیگر کشورهای جهان از جمله کشورهای همسایه با توجه به نوسانات نرخ ارزشان و همچنین قیمت سوخت در بازار جهانی قیمت سوخت خود را تغییر می‌دهند و این به افزایش فاصله قیمت سوخت در ایران و کشورهای همسایه منجر شده است.
به خصوص در ماه‌های گذشته به دلیل افزایش قابل توجه قیمت بنزین و گازوئیل در بازارهای جهانی، قیمت این سوخت در کشورهای همسایه رشد کرده است. این در حالی است که با ثابت ماندن قیمت بنزین روی نرخ ۱۰۰۰ تومان در هر لیتر و افزایش ارزش دلار در بازار داخل، نرخ دلاری بنزین و گازوئیل در ایران بسیار کاهش یافته و فاصله آن با قیمت کشورهای همسایه به سطوح قابل توجهی رسیده است. به‌طور مثال در حال حاضر با احتساب دلار ۱۳۵۰۰ تومانی در بازار آزاد، قیمت هر لیتر بنزین حدود ۷ سنت و قیمت هر لیتر گازوئیل حدود ۳ سنت است. از آنجا که قاچاقچیان با نرخ دلار در بازار آزاد ایران سروکار دارند نه بازار نیمایی، نرخ دلار در بازار آزاد را مبنای محاسبات خود قرار داده‌ایم.
این در حالی است که نرخ بنزین و گازوئیل در کشورهای همسایه به‌طور متوسط بیش از ۷۰ سنت است. ترکیه بین کشورهای همسایه بیشترین فاصله قیمتی را با نرخ سوخت در ایران دارد. قیمت بنزین در این کشور در حال حاضر حدود ۲۳/۱ دلار در هر لیتر است. برای محاسبه میزان سود قاچاق بنزین به ترکیه کافی است قیمت دلاری بنزین در این کشور را در نرخ ارز آزاد در ایران ضرب کنیم و از نرخ ۱۰۰۰ تومانی قیمت بنزین بکاهیم. بر این اساس، قیمت هر لیتر بنزین در ترکیه بر اساس دلار آزاد ۱۳۵۰۰ تومانی حدود ۱۶۶۰۰ تومان است و قاچاق هر لیتر بنزین از ایران به این کشور بیش از ۱۵۵۰۰ تومان سود نصیب قاچاقچیان می‌کند.
اما قاچاق گازوئیل سود کمتری عاید فروشندگان غیرمجاز سوخت ایران نمی‌کند، چراکه قیمت بنزین و گازوئیل در بازارهای جهانی بسیار نزدیک به هم و حتی در برخی نقاط از جمله پاکستان گازوئیل گران‌تر از بنزین است. در ترکیه نیز هر لیتر گازوئیل ۱۲/۱ دلار معادل ۱۵۱۰۰ تومان به فروش می‌رسد، این در حالی است که قیمت گازوئیل غیرسهمیه‌ای در ایران ۵۰۰ تومان در هر لیتر است.
قاچاق سوخت به دیگر کشورهای همسایه به خصوص پاکستان، افغانستان و عراق که از دیگر مبادی مهم قاچاق سوخت محسوب می‌شوند، نیز سود سرشاری نصیب قاچاقچیان می‌کند. متوسط سودی که قاچاقچیان از فروش غیرمجاز سوخت به ۷ کشور همسایه که دارای مرز خاکی با ایران هستند، کسب می‌کنند حدود ۹۴۰۰ تومان است، جزئیات این ارقام در جدول نشان داده شده است.
بنابراین تنها راه برای جلوگیری از قاچاق و فساد همان‌گونه که تجربه جهانی و علم اقتصاد نشان می‌دهد، خشکاندن سرچشمه فساد است. به این معنا که با افزایش نرخ سوخت در داخل کشور و نزدیک کردن آن به قیمت کشورهای همسایه سودآوری قاچاق از بین رفته و به‌طور خودکار قاچاق متوقف می‌شود. در مقابل دولت می‌تواند افزایش درآمد خود از محل قطع قاچاق سوخت را برای آبادانی و رفاه استان‌ها و شهرهای مرزی صرف کند.
